Schrijf als een gele kanarie

Wie goed wil schrijven, moet veel lezen. Dit is de uitsmijter van Kanarie-boekje No. 24: Teksten en Brochures schrijven. Deze boekjes, uitgegeven tussen de jaren ‘30 en ‘50 van de vorige eeuw, waren de voorloper van YouTube. Via Boekjes, die U vooruithelpen kon je alles leren. Ook goed schrijven. De methode in 7 stappen volstaat nog steeds.

No. 16 Karakters doorgronden. No. 41 Haal meer uit Uw leven. No. 34 Zoo slaagt een MAN. No 75 Zoo wordt U een goed honkballer. No 59. Zoo doet u alles goed. No. 43 Geld verdienen met een schrijfmachine. Ik kocht ze allemaal op Marktplaats. Voor veel meer geld dan toen ze werkelijk actueel waren. ‘Zeven boekjes voor één gulden, 14 boekjes voor f 2,-; 21 boekjes voor f 3,- enz. Mits besteld per postwissel of door overschrijving of postwissel en door op het strookje uitsluitend de bestelNUMMERS opgeven.’

Hoe een meisje meer geld kan verdienen

Ik kan zo maar een avond in een van de boekjes verdwalen, over roken als genot of concentratie-vermogen kweeken of hoe toentertijd een meisje meer geld kan verdienen in zaken. Maar nu dan No. 24. Alfred Rodrigues, de schrijver van de methode, belooft de lezer een voorsprong, ‘door u een methode in handen te geven, die u het opstellen buitengewoon gemakkelijk maakt.’ En Alfred durft nog meer te beweren, want ‘met behulp van deze methode zult u het zelfs veel beter stellen, dan iemand die wel een goede pen heeft, doch geen methode.’ En hé, wie ben ik dan om deze methode niet met heel de wereld te delen. Want na bijna een decennium werk ik – en ik denk menig Redactieprof – de zeven stappen, zij het vaak zonder ‘kladje’, af.

Stap 1 Punten verzamelen

‘Begin niet aan een beschrijving voor U alle benodigde punten bijeen hebt. Wanneer iemand anders ze U moet verstrekken laat hij ze dan eigenhandig opschrijven, of wel hetgeen u uit zijn mond aanteekent, parafeeren. Anders krijgt u later te horen dat u het verkeerd hebt gedaan.’

Stap 2 Punten rangschikken

‘U bepaalt de logische volgorde voor alle punten en geeft elk punt een volgnummer.’ Bekijk doublures en haal overbodige punten weg.

Stap 3 Termen verduidelijken

‘U moet er in het bijzonder op letten, dat men aan de greep van vakuitdrukkingen en afkortingen ontkomt. Komt u een vakterm tegen, zet er direct een streep onder. Dat woord moet bij de uitwerking vervangen worden.’

Stap 4 Een aangenaam stemmende toevoeging

‘Het is tactisch iets toe te voegen wat de lezer aangenaam zal stemmen. Als zij prettig gestemd zijn door Uw mededeling, zullen zij daar ook meer aandacht aan wijden.’
Aangenaam stemmen kan heel makkelijk met ‘fijne’ voorbeelden, liefst in het voordeel van de lezer: lees deze tekst voor beter resultaat, langere houdbaarheid, meer draagvlak… Niet voor niets zijn de titels van de Gele Kanarieboekjes: Zoo wordt U een goed zweefvlieger (No. 68) of Zoo verdienen verkoop-automaten geld voor U (No. 40).

Stap 5 Een slot, dat pakt

‘Wanneer u iemand verzoekt, iets voor u te doen zult u aan het einde van het gesprek waarschijnlijk iets zeggen in den geest van: ‘Zul je het niet vergeten?’ Of ‘Doe het maar meteen even’.’ Op dezelfde manier moet U te werk gaan, wanneer u in schrift iets verzoekt. En meestal ook, wanneer u iets aanbeveelt om te doen… De eerste neiging van ieder normaal mensch is, die dank te willen verdienen.’

Stap 6 Aantal woorden bepalen

‘Voordat wij onze punten gaan uitwerken, moeten wij natuurlijk een idee hebben van de ruimte die ons is toebedeeld. En wij moeten weten, hoe lang wij ons geschrift moeten maken. Dit zijn twee afzonderlijke gegevens, maar wij kunnen ze met één maatstaf meten: het aantal woorden.’

Nu zou stap 7 het uitwerken kunnen gaan beginnen, maar de Gele Kanarie wil graag nog wat tips geven voordat we gaan typen:

• Menschen lezen vluchtig: gebruik woorden die een kind kan begrijpen
• Blijf dicht bij spreektaal: dit is een raad, die de schoonheid van Uw taal misschien niet zal bevorderen. Maar wel de duidelijkheid.
• Abacadabra: Zoodra een afkorting verklaard moet worden, is zij op de verkeerde plaats of tegenover de verkeerde personen gebruikt.
• Zinsbouw: Belangrijke punten om een duidelijke zinsbouw te krijgen zijn:
  Maak uw zinnen kort
  Maak de positief
  Vermijd de lijdende vorm
  Verwerk niet meer dan één gedachte tegelijk in een zin

Stap 7 De uitwerking

Dankzij de voorgaande stappen gaat het schrijven zelf volgens Alfred ‘heel wat vlugger en betrouwbaarder dan het systeem van eerst een kladje maken, dat verbeteren, het overschrijven en nog eens verbeteren en dan achteraf tot de conclusie komen dat men toch nog iets over het hoofd heeft gezien. Dat eindeloos peuteren met een kladje is hier vervangen door een doelmatige verdeeling, waarbij elke handeling raak is.’

Goed stappenplan voor niet-veel-schrijvers
Eerlijk is eerlijk, de Gele Kanarie biedt een goed stappenplan, dat nog steeds werkt. Zeker voor niet-veel-schrijvers. Maar als ik naar mijn werkwijze kijk ‘sla’ ik voor mijn gevoel stappen over. En dat klopt ook wel volgens Alfred want, ‘menschen, die veel schrijven en hun geest daarop hebben ingesteld, behoeven hun aanteekeningen soms niet op papier te zetten. Zij onthouden ze en rangschikken ze in hun geest.’

Vind je (ik pas nu stap 5 uit Boekje No. 24 toe) dit stappenplan te tijdrovend of heb je snel een goede tekst nodig? Bel een Redactieprof. Wij zitten en staan altijd klaar voor de Gele Kanarie-methode.